Ciekawostki z prawa handlowego i nie tylko - odcinek nr 26

Nie wiem jak ty ale ja upływ czasu widzę po tym jak:

a) szybko rosną moje dzieci,

b) muszę znowu napisać ciekawostki z prawa handlowego.

Na szczęście lub nieszczęście materiału na ciekawostki jest zawsze dużo, a ostatnio aż za dużo.

Na szczęście z selekcją materiałów nie mam problemów. Choć oczywiście mój wybór jest czysto subiektywny. No to jedziemy

Po pierwsze przypominam, o obowiązku zgłaszania informacji o beneficjentach rzeczywistych do Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych (CRBR). Nowe Spółki mają na to 7 dni od dnia wpisu podmiotów do Krajowego Rejestru Sądowego (KRS). Spółki wpisane do KRS przed dniem wejścia przepisów o CRBR mają czas do 13 lipca 2020 r.

W przypadku aktualizacji informacji przekazanych do KRS podmioty mają 7. dni od ich zmiany. 

Wszystkie informacje znajdziecie TU.

Ostatnio pisałem "Jak usprawnić pracę Rad Nadzorczych w spółkach prawa handlowego?".

Zostając w temacie Rad Nadzorczy przypominam członkom Rad Nadzorczych o:

1) Compliance i sygnalistach,

2) ochronie danych osobowych,

3) kulturze organizacyjnej,

4) zarządzaniu ryzykiem,

5) sukcesji na kluczowych stanowiskach (i nie mam tu na myśli tylko Zarządu),

6) cyberbezpieczeństwie,

7) CSR.

To według mnie takie 7 głównych priorytetów Rad Nadzorczych (kolejność dowolna). Niestety to też często siedem grzechów Rad Nadzorczych 

Jak już jesteśmy przy cyberbezpieczeństwie to Krajowa Izba Radców Prawnych upublikowała

"Księgę bezpieczeństwa" - (Link: - https://kirp.pl/ksiega-bezpieczenstwa-juz-dostepna/).

Polecam lekturę. Przypominam, że każda kancelaria o cyberbezpieczeństwo MUSI dbać.

A pierwszym krokiem jest kultura i wiedza,

Co do wiedzy i Kultury. To w zakresie RODO ważną funkcję pełni to Prezes UODO. Wydaje on stanowiska. Dziś chciałbym na trzy z nich zwrócić wam uwagę:

1) Administrator, a  nie IOD, powinien opracować wewnętrzną politykę ochrony danych osobowych. IOD tylko doradza i nadzoruje - LINK - kiedyś uważałem inaczej, dziś PUODO i moi koledzy i koleżanki mnie przekonali do tego stanowiska. Znam sporo podmiotów, gdzie polityki opracowuje IOD,

2)  to nie IOD powinien nadawać upoważnienia ale Administrator, IOD tylko nadzoruje - LINK - bardzo ciekawa teza. Znam trochę podmiotów gdzie jest inaczej,

3) należy dopełniać obowiązku informacyjnego na mocy art. 13 i 14 RODO wobec osób upoważnionych do reprezentacji spółek np. członków zarządu (organów spółek) bądź osób uprawnionych do składania oświadczeń w imieniu określonego podmiotu - LINK - bardzo kontrowersyjne stanowisko PUODO. Jak na razie to uważam je za błędne. Ale na pewno będę się jeszcze zastanawiał co jest na rzeczy.

Mam wrażenie, że w zakresie ochrony danych osobowych zachodzą dwa niepokojące zjawiska. Z jednej strony lekceważenie ochrony danych osobowych przez coraz większą ilość podmiotów. Z drugiej strony narastający formalizm.

A przecież w RODO chodzi o ochronę praw i wolności osób fizycznych. A systemu ochrony danych powinny być adekwatne i elastyczne (reagować odpowiednio na zmiany).

Jako przykład lekceważenia RODO można wymienić bezpodstawne przetwarzanie danych osobowych przez Pocztę Polską na potrzeby wyborów 10 maja br (pisałem o tym TU).
Dziś wyczytałem, że Fundacja Panoptykon pozwała o to Pocztę. Brawo i trzymam za was kciuki. Zobaczymy jak się teraz zachowa PUODO. Czy zda ten test apolityczności i niezależności?

Na wdrożenie systemów przyjmowania zgłoszeń od Sygnalistów i podejmowania działań następczych zostało zgodnie z tzw. Dyrektywą o Sygnalistach 17 miesięcy. A na razie nawet projektu ustawy ani widu ani słychu. Tym samym ziszcza się czarny scenariusz. Abym się mylił.

Niech moc Compliance i RODO będzie z wami.

Compliance przypomina parasol

Zawsze noszę ze sobą parasol (chyba że jadę na rowerze, wtedy mam przy sobie wielkie przeciwdeszczowe ponczo). Przez ostatnie 11 lat był to duży, czarny parasol firmy Zest. Druty z kompozytu wyginają się ale nie łamią. Rdzeń ze stali nie jedno wytrzymał. Wcześniej niszczyłem parę parasoli co roku. Ten dał radę przez 11 lat. Od paru miesięcy zastępuje go nowy model parasola. Też firmy Zest.

Ludzie widząc mnie z parasolem, zwłaszcza w słoneczne dni pytali czemu go codziennie noszę.

Czasami jeszcze niektórzy mnie o to pytają.

Od paru lat odpowiadam "Ten typ tak ma".

Dziś zdradzę ten sekret. Codziennie noszę ten parasol bo:

1) chroni przed deszczem jak pada,

2) pozwala zachować się jak gentleman i np. gdy pada i trzeba zaprowadzić córkę bezpiecznie i sucho na zajęcia,

3) służy jako laska, gdy jestem zmęczony,

4) służy jako broń,

5) wyróżnia mnie i jest kolejnym elementem po którym ludzie mnie kojarzą,

6) jest dostosowany do mnie i moich potrzeb,
7) weszło to mi w nawyk, a nawyk to druga natura człowieka.

System Compliance powinien przypominać taki parasol. Ponieważ:

1) Compliance powinien chronić przed naruszeniami prawa i norm, a więc przed kłopotami,

2) Compliance powinien pomagać zachowywać się etycznie i chronić ludzi w organizacji, przed, w trakcie i po kryzysie,

3) Compliance powinien służyć jako wsparcie dla zarządzania,

4) Compliance powinien służyć jako broń przeciwko nieuczciwym,

5) Compliance wyróżnia uczciwe podmioty,

6) Compliance powinien być dostosowany do organizacji i jej potrzeb,
7) bycie Compliance powinno stać się częścią DNA organizacji, czyli na stałe wpisać się w jej Kulturę.

Czemu więc większość ludzi nie nosi codziennie parasolów  lub nosi małe niby parasoleczki, które szybko łamie wiatr? A potem moknie.

Czemu większość firm nie ma Compliance lub niby go ma, a nie ma lub nie działa on dobrze?
A potem ma problemy.

Bo tak niby łatwiej, taniej i wygodniej.

Bo Compliance to inwestycja i wzrost Kultury organizacji. Ale Compliance wymaga konsekwencji, pewnego wysiłku i zmiany przyzwyczajeń.

A ludzie traktują Compliance jak koszt i dodatkowe obowiązki i utrudnienia. Bo po co codziennie nosić ten parasol i o nim pamiętać,

Bo nagle oficer Compliance mówi, że nie wolno przyjmować lub dawać drogich prezentów - bo łapówka.

Bo oficer Compliance pilnuje by wszyscy przestrzegali zasad i procedur. A kto złamie, powinien być sprawiedliwie ukarany. Bez względu np. czyim jest znajomym lub jakie zajmuje stanowisko.

Bo oficer Compliance ...... zmienia zwyczaje organizacji. A zmiana zawsze ma wrogów.

Niech moc Compliance będzie z wami

Jak usprawnić pracę Rad Nadzorczych w spółkach prawa handlowego?

Ostatnio przeczytałem świetny artykuł Pana Andrzeja S. Nartowskiego "Moje propozycje poprawy efektywności rad nadzorczych".
Co prawda moje doświadczenie jest dużo mniejsze, bo mam do czynienia tylko kilkanaście lat z nadzorem właścicielskim, tylko parę lat zasiadałem w Radzie Nadzorczej i nadzorowałem grupę kapitałową.
Mimo mniejszego doświadczenia, chciałbym się jednak odnieść do wniosków i postulatów Pana Andrzeja S. Nartowskiego oraz przy okazji podzielić się własnymi spostrzeżeniami z prawa i praktyki.

Po pierwsze muszę się zgodzić z Panem Nartowskim, że ostatnio jest bardzo dużo zmian do Kodeksu spółek handlowych.
Nie sprzyja to stabilności, pewności i znajomości prawa. A to szkodzi gospodarce.
 

Pan Nartowski przedstawił szereg propozycji zmian w funkcjonowaniu Rad Nadzorczych nie wymagających zmian KSH. Postaram się skomentować każdą z nich.

1. Rada nadzorcza wymaga reformy. Wysiłek należy obrócić ku usprawnieniu jej prac, lepszej organizacji, przezwyciężeniu fatalnych nawyków.

Muszę się zgodzić z Panem Nartowskim. Dodałbym tylko wniosek o zwiększenie kompetencji i prestiżu Rady Nadzorczej.
 

Często jest tak, że los Członków Zarządu oficjalnie zależący od Rady Nadzorczej, de facto zależy od woli wspólnika. Do tego Członkowie Zarządu zarabiają kilka, kilkanaście lub kilkadziesiąt razy więcej niż członkowie Rad Nadzorczych.

Członkowie Rad Nadzorczych muszą być równymi partnerami od Zarządu lub być mocniejsi od nich.

Warto też rozszerzyć katalog narzędzi dla Rady Nadzorczej: np. obcięcie pensji Prezesa, potrzeba zgody Rady na inwestycje itp. itd.

2. Przykładem jest budzący powszechne zastrzeżenia mechanizm kształtowania składu rad.

Tu potrzeba zmiany praktyki, a nie zmiany prawa. Czas by do Rad Nadzorczych szli eksperci z zadaniem dbania o Spółkę, a nie znajomi królika z zadaniem dbania o znajomych królika. W przypadku Spółek Skarbu Państwa i Spółek Komunalnych może warto powołać niezależne komitetu ekspertów, złożone m.in. z przedstawicieli uczelni wyższych, samorządów prawniczych itd.

Przy okazji wskażę na inny problem. Zarządy i Rady Nadzorcze powinny się kierować interesem Spółki i wszystkich interesariuszy. I być niezależne.

Natomiast są zwykle traktowane jako wykonawcy poleceń najsilniejszego udziałowca/wspólnika.

Jestem ciekaw kiedy odtworzymy niezależną Prokuraturę to czy weźmie się ona za działania na szkodę firm przez Zarządy i Rady Nadzorcze Spółek Skarbu Państwa.

3. Wynaturzenia tkwią także w statutach wielu spółek. Sporządzane na jedno kopyto, nie uwzględniają one tożsamości i specyfiki spółek, są przy tym najeżone żenującymi błędami.

Zależy. Widziałem lepszy i gorsze statuty. Parę sam pisałem lub poprawiałem. Na pewno część wynaturzeń wynika z tego, że nie pisali ich eksperci lub byli zbyt mało niezależni.

Może warto by GPW, Stowarzyszenia przedsiębiorstw itp. organizacje opracowały wzory i przykłady dobrych praktyk.

4. Pracownik w radzie nadzorczej

Pracownicy w radach nadzorczych występują tam gdzie dopuścił to właściciel lub gdzie wymusiły to przepisy (np. o komercjalizacji przedsiębiorstw państwowych).

Ja w radzie nadzorczej PKS w Żywcu Spółka z o.o. miałem przedstawicieli załogi wybranych przez pracowników. I wspominam bardzo miło współpracę z nimi. To było ciekawe mieć dostęp do wiedzy pracowników z pierwszej ręki.

Sam postulat pracowników w każdej radzie nadzorczej wydaje mi się słuszny.

Nie wiem tylko jednego. Jak uniknąć by nie wybierały ich de facto związki (choć znam przypadki że byli wybierani niezależni kandydaci, cieszący się po prostu powszechnym poważaniem u załogi) i jak uniknąć korumpowania ich przez Zarządy.

Co do informowania załogi może warto zreformować rady pracownicze lub nałożyć określone obowiązki na Zarząd.

Co do rozdrobnionego akcjonariatu to mam mgliste pomysły. Ale brak mi praktyki więc nie czuję się kompetentny by się nimi dzielić.

5. Kadencja krocząca (zębata)

Bardzo dobry pomysł. Pamiętam jak zostałem Przewodniczącym Rady Nadzorczej i miałem całkiem nowy skład pod sobą oprócz jednego członka ze starego składu. Zanim się wdrożyłem jego wiedza była bezcenna. A i okres wdrażania był dzięki niemu szybszy.

Pamięć instytucjonalna jest ważna. A niestety gdy ulega wymianie skład to ta pamięć bezpowrotnie znika.

Ku szkodzie Rady.

Może warto też zabezpieczyć Radę Nadzorczą przed zbyt łatwą wymianą na inną radę.

6. Widełkowy skład rady

Zawsze w umowach spółek/aktach założycielskich wpisuję widełkowy skład Rady. Jestem więc za.

Zawsze też dobrze mieć w zapasie paru członków. Wypadki chodzą po ludziach. A Rada Nadzorcza musi działać.

7. Kooptacja do rady

Ciekawa koncepcja. Wymagała by zmiany częstego postrzegania Rady Nadzorczej jako strażnika interesów Wspólników delegujących daną osobę do Rady Nadzorczej. Przypominam, że Rada Nadzorcza ma stać na straży interesów Spółki.

Do tego wymagałoby do zaufania do członków Rady Nadzorczej.

8. Ocena pracy rady

Faktem jest, że coroczna samoocena Rady Nadzorczej często sprowadza się do sprawozdania o posiedzeniach i uchwałach. Myślę, że zewnętrzna ocena Rady Nadzorczej to dobry pomysł. Tylko kto miałby wybierać tych audytorów?

Myślę, że to dotyka szerszego tematu nadzoru właścicielskiego. A tu jest sporo do poprawy.

9. Dublowanie przewodniczącego

Tak jak w Zarządzie, widzę w Radach Nadzorczych potrzebę regulacji sukcesji oraz zastępowania Przewodniczącego (czy innych osób funkcyjnych) w sytuacjach nadzwyczajnych, np, choroby. Natomiast na pewno nie może to być dublowanie.

Inna kwestia, że statuty powinni pisać eksperci - radcy prawni lub adwokaci specjalizujący się w tych zagadnieniach. Inaczej są tam takie kwiatki, że nie wiem czy się śmiać czy płakać. 

Polecam też test "szewca". Jeżeli zwykły człowiek nie rozumie statutu lub widzi tam luki, sprzeczności itp. to jest on do poprawy. 

Doświadczony, z wiedzą, umiejętnościami przywódczymi  i mogący poświęcić swój czas Spółce Przewodniczący to Skarb. No ale na litość boską, płaćmy za to godziwie. A czasami Prezes Zarządu zarabia kilkadziesiąt tysięcy lub więcej a Przewodniczący Rady Nadzorczej kilka tysięcy.

Jaka płaca taka kasa. Nie każdy jest taki by się starać nawet jak kasa marna.

I skończmy z traktowaniem Rad Nadzorczych jako tłustych i spokojnych synekur lub zbędnych kosztów.

10. Tenura i overboarding

Jestem ZA

11. Komitety

Jestem wielkim miłośnikiem komitetów. Zwłaszcza w bardziej licznych Radach Nadzorczych. Jako Przewodniczącemu pomogło mi to lepiej zarządzać Radą i lepiej wykonywać obowiązki.

12. Zostając w domach

Myślę, że jeżeli w spółce są programy do zarządzania, elektronicznego obiegu dokumentów itd. to członkowie Rady Nadzorczej powinni mieć do nich zdalny podgląd.

Powinni też być w kontakcie emailowym i telefonicznym z Zarządem i kluczowymi pracownikami.

Pomysł z emailami dla Whistleblowerów ciekawy. Ale mimo że jestem zwolennikiem sygnalizowania nieprawidłowości, nie wiem czy powinno to trafiać zawsze bezpośrednio do Rady Nadzorczej.

13. Audytor wewnętrzny

Audytor wewnętrzny ale też oficer Compliance, Inspektor Ochrony Danych czy kierownik ds zarządzania ryzykiem to powinni być "najlepsi przyjaciele" Rad Nadzorczych. 

Ale która Rada Nadzorcza o nich dba, kontaktuje się z nimi, pyta, daje ochronę, okazuje szacunek i zaufanie itd.?

Rada Nadzorcza powinna:

1) brać udział w wyborze tych osób,

2) udzielać zgody na zwalnianie tych osób,

3) brać udział w ustalaniu lub zmianie wynagrodzenia tych osób oraz ustalaniu budżetów i umocowań,

4) mieć bezpośredni kontakt z tymi osobami poza ramami Zarządu.

Powinna.

A jest jak jest.

Podsumowanie

Na zakończenie zachęcam Rady Nadzorcze do aktywności i bezpośredniego zdobywania informacji i danych. A w razie wątpliwości do korzystania z rad ekspertów.

Niech moc Compliance będzie z wami

Luźne przemyślenia prawnika - część 5 - Przyszłość prawników - fakty vs mity

Aby osiągnąć sukces albo chociaż uniknąć porażki, musisz wiedzieć skąd idziesz, gdzie jesteś i dokąd zmierzasz.
Dotychczas pisałem o teraźniejszości i ciut o przeszłości prawników. O tym co jest i było.
Pytanie co będzie?

Dlatego z ciekawością czytam różne raporty (np. "Wolter Kluwer 2020 Future Ready Lawyer", "EY Law Compass: Prawo i innowacje. Wyzwania 2020" - no dobra ten będzie dostępny za parę dni po publikacji, wypowiedzi różnych ekspertów itd.).

Przy okazji, ja z tymi badaniami mam drobny problem. Brak metodologii i dokładnych danych o ankietowanych podmiotach budzi moje wątpliwości. Jednocześnie raporty tworzone są często przez podmioty działające w branży Legal Tech. Poza tym często oparte są one na rynku w USA. I to na tym na wybrzeżach. A w USA (zwłaszcza na wybrzeżach) mamy diametralnie inny rynek i kulturę prawną niż w Polsce. Więc czytając raporty trzeba być mocno sceptycznym.
Zwłaszcza, że Polskie badania, zwłaszcza przez podmioty z poza branży Legal Tech dają trochę inny obraz.

Nie wiem czy wiesz, że jestem z tych roczników, które pierwszy kontakt z komputerami mieli w wieku paru lub kilkunastu lat. W podstawówce bawiłem się C64, a w liceum pierwszymi PC-etami. Z jednej strony nowoczesna technologia nie budzi u mnie ŁAŁ jak u starszych roczników i ją rozumiem. No dobra w miarę rozumiem. Z drugiej strony pamiętam świat analogowy, w odróżnieniu od młodszych roczników. Jestem łącznikiem pomiędzy analogowymi dinozaurami i cyfrowymi nomadami.

Ostatnio mnóstwo się pisze o rewolucji w usługach prawnych i ich przyszłości.
Prorocy głoszą m.in., że:
1) wszyscy będą szukać prawnika tylko w internecie,
2) obsługa prawna będzie świadczona tylko przez internet i liczy się tylko cena i szybkość,
3) prawników zastąpi AI, przyszłość to wyspecjalizowane programy itd. że koniec z papierami, czas kupić komputery i najnowsze oprogramowanie do analizy tysięcy stron, automatycznego pisania pim itp. itd.,
4) prawnicy są konserwatywni i zacofani,
5) bez strony internetowej nie da się prowadzić kancelarii, a sama strona www to już prehistoryczna technologia, trzeba być w social mediach, trzeba ... (tu wstaw dowolna nowinkę technologiczną)
6) jednym słowem mamy rewolucję w usługach prawnych i nic nie będzie jak wczoraj.

Zawsze jak wszyscy mówią jedno, ja sprawdzam czy mają rację. Bo jednomyślność bywa podejrzana. Zwłaszcza jak wszyscy idą za modą, głoszą powszechnie obowiązujące tezy i upraszczają rzeczywistość.Bo niestety lub stety świat często nie jest czarno-biały.

A jak jest z tą przyszłością zawodu prawnika i tymi tezami proroków.

Ad 1) Wszyscy będą szukać prawnika tylko w internecie.
Mnie ponad 90% klientów znajduje przez internet. A reszta z polecenia. I to przez 5 lat jak prowadzę kancelarię. Ale ja jestem wyjątkiem od zasady.
W Polsce większość osób i przedsiębiorców nadal rzadko lub w ogóle nie korzysta z pomocy prawnej. Z tych co korzystają, większość korzysta z prawnika z polecenia.
Oczywiście ilość klientów szukających prawnika w internecie będzie rosła. Ale chyba nigdy nie będzie to jedyny kanał. Natomiast myślę, że już lub niedługo większość klientów będzie szukała lub sprawdzała prawnika w internecie.
Dlatego zachęcam koleżanki i kolegów prawników do posiadania strony www, prowadzenia bloga i obecności w socjal mediach. To zwiększa szansę na sukces.

Ad 2) obsługa prawna będzie świadczona tylko przez internet i liczy się tylko cena i szybkość

 
Ja świadczę gros moich usług przez internet. Ale nie zawsze tak można lub powinno się udzielać pomocy prawnej.
Pewne kategorie pomocy prawnej przejdą w większości do internetu. I to już w najbliższych latach. Ale gros usług nadal będzie analogowa. No chyba że doczekamy w końcu np. Sądów on-line z prawdziwego zdarzenia.

I nie liczy się tylko cena i szybkość.
Bardzo ważna jest jakość i zaufanie. Te dwie rzeczy według mnie są ważniejsze. Według mnie klienci nie chcą szybkich i tanich opinii. Oni chcą dobrych opinii w rozsądnym czasie i za rozsądną cenę. Chcą w prawniku mieć partnera, któremu ufają i na którego mogą liczyć. I mam nadzieję, że się nie mylę.

Według mnie każda kancelaria powinna być gotowa świadczyć jakiś zakres usług przez Internet.
A tu kluczowe jest cyberbezpieczeństwo. Przypominam, że braki w cyberbezpieczeństwie mogą skutkować dużymi problemami, nawet upadłością kancelarii, dyscyplinarką i odpowiedzialnością cywilną, karną lub administracyjną.

Myślę że NRA i KIRP powinny pomyśleć o szkoleniach dla adwokatów i radców prawnych z cyberbezpieczeństwa i bezpiecznego użycia office 365 i G-suit.
Jakieś materiały szkoleniowe też by się przydały.
Bo wcześniej lub później każda kancelaria będzie celem ataku hakerów.

Ad 3) prawników zastąpi AI, przyszłość to wyspecjalizowane programy itd. że koniec z papierami, czas kupić lub stworzyć najnowsze oprogramowanie do analizy tysięcy stron, automatycznego pisania pism itp. itd.

 
Kiedyś może tak. Dziś jeszcze nie. Myślę, że to bardziej kwestia dekad niż lat. No ale technologie potrafią zaskoczyć. Oczywiście są już programy np. do pisania typowych prostych umów. Ale do zastąpienia nas prawników długa droga. Myślę, że programy i aplikacje i ułatwią nam prawnikom pracę. Uczynią bardziej wydajnymi i pozwolą znaleźć czas na bycie kreatywnym.

Oprogramowanie przyszłości można stworzyć lub kupić.

Na stworzenie stać:
1) duże kancelarie, zwłaszcza Big4 (wielka czwórka) - oni mają duże środki choć brak im zwinności. I to zwiększy ich przewagę.
2) średnie kancelarie - one mogą tworzyć wyspecjalizowane programy - nie mają takich dużych środków i zasobów ale są zwinniejsi i bardziej elastyczni. Przy dobrej strategii mają wiele możliwości,
3) alternatywnych dostawców usług prawnych - to może być czarny koń.

Na stworzenie oprogramowania nie stać małych kancelarii. Dlatego one korzystają z gotowych rozwiązań na rynku. Choć czasami potrafią zaskoczyć. Mają wiedzę. Jeżeli znajdą inwestora i firmę programistów - efekt może być niezwykły.

Dostawców rewolucyjnych rozwiązań na razie, co do zasady, brak. Oczywiście są inicjatywy typu LegalTech czy różne startupy. Czasami tworzą niezwykłe rzeczy. Ale to wszystko nie ma charakteru masowego. Nie osiągnęło jeszcze potencjału by zmienić rynek.

Myślę, że na przeszkodzie stoi:
1) niska Kultura w Polsce, skutkująca m.in. niską innowacyjnością w gospodarce. W Polsce powstaje mało wynalazków, a jak powstaną to jest problem z ich wdrożeniem i komercjalizacją (patrz błękitny laser czy grafen). Do tego w Polsce zasoby kapitału inwestycyjnego są niższe. A wiele podmiotów i ludzi z pomocy prawnej po prostu nie korzysta.
2) zacofanie naszego Państwa - czemu do Sądu i innych stron nie mogę wysłać i otrzymać pism e-mailem lub za pośrednictwem portalu sądowego tylko muszę dygać na pocztę?
3) język polski - piękny ale trudny i niszowy na świecie,
4) pozycja Polskiej gospodarki, niby 26 na świecie ale raczej dopiero 26. Mamy potencjał ale go marnujemy.

Marzy mi się by w końcu władza postanowiła na profesjonalizm, rozwój i nowoczesność. By skończyło się niszczenie praworządności, dzielenie Polaków, mianowanie miernych ale wiernych itd.
No jeszcze parę rzeczy mi się marzy. Ale to innym razem.

Natomiast zachęcam koleżanki i kolegów prawników do tworzenia konsorcjów z podmiotami z innych branż i opracowywania oprogramowania prawnego. To jest przyszłość. Pierwsze przykłady sukcesów już są.
Może warto by samorządy prawnicze też wzięły udział w paru projektach.
Apropo podoba mi się inicjatywa OIRP Warszawa stworzenia dla wszystkich radców e-platformy szkoleniowej.
Może warto rozbudować e-usługi dla prawników - pocztę, chmurę, program do szyfrowania, komunikator, program do zarządzania kancelarią itp.

Ad 4) prawnicy są konserwatywni i zacofani

Pamiętam jak w 2003 r. zacząłem pracę jako referent prawny. Ku memu przerażeniu na wyposażeniu nie było komputera z lex'em i internetem ale papierowe dzienniki ustaw i maszyna do pisania. W parę miesięcy uległ to zmianie.
Od kilkunastu lat pracuję przy pomocy lex'a (lub podobnego programu), Worda i internetu. To moje narzędzia pracy od kilkunastu lat.
Moja kancelaria do dziś nie ma gabinetu (z klientami spotykam się u nich, na mieście lub w internecie. Ostatnio tylko w internecie - wiadomo koronawirus). A pierwsze co zrobiłem jako przedsiębiorca to 5 lat temu założyłem stronę i bloga.
Oczywiście pojawiają się nowe aplikacje prawnicze. I będzie ich coraz więcej. Część z nich nam pomoże w pracy. Część zastąpi w łatwych typowych pracach. Ale to ewolucja. I to powolna.
Przy tej okazji przypominam kolejny raz o cyberbezpieczeństwie. Gdy w 2003 r. broniłem pracę magisterską o przestępstwach komputerowych to już był ważny temat. Dziś zapewnienie cyberbezpieczeństwa to podstawowy obowiązek każdego. Bo każdy wcześniej lub później będzie celem i ofiarą. Grunt to hakerom utrudniać robotę a nie ułatwiać.
Owszem prawnicy są konserwatywni. Ale nie są zacofani. Zwłaszcza radcy prawni od trzydziestu lat szybko dostosowują się do wymagań teraźniejszości. A często też kreują i teraźniejszość i przyszłość.

Ad 5) Bez strony internetowej nie da się prowadzić kancelarii, a sama strona www to już prehistoryczna technologia, trzeba być w social mediach, trzeba ... (tu wstaw dowolna nowinkę technologiczną)

Bzdura totalna. Znam kancelarie, które świetnie funkcjonują bez strony www i będą funkcjonować.
I mówię to jako radca mających pierwszych klientów dzięki stronie internetowej.
Oczywiście coraz więcej ludzi szuka prawnika w internecie, w tym social mediach. Dlatego warto mieć stronę www.
Ale większość szuka prawnika z polecenia lub blisko domu. Taka nasza natura i kultura. I według mnie jeszcze długo się to nie zmieni.
Od początku jestem też w social mediach i zachęcam do tego innych prawników. Ale tak jak nie wszyscy klienci tu są , tak nie wszyscy prawnicy muszą tu być.
A nowości. Warto je śledzić. Warto z nich korzystać. Byle by z głową.
Ale to nie jest warunek sine qua non sukcesu czy przetrwania. Choć na pewno bez tego będzie kancelariom coraz trudniej.

Ad 6) jednym słowem mamy rewolucję w usługach prawnych i nic nie będzie jak wczoraj.
Nie ma żadnej rewolucji w usługach prawnych. Jest ewolucja. Rok po roku. Krok po kroku. Sposobów wykonywania zawodu, zdobywania klientów itd. jest coraz więcej.
Kiedyś wszyscy prawnicy siedzieli w gabinecie, otoczeni dziennikami ustaw i komentarzami, a klienci przychodzili do nich. Teraz sposobów na wykonywanie zawodu i znajdowaniu klientów jest dużo. A będzie jeszcze więcej. Pewne modele i strategie się sprawdzą. Inne nie.
A wrodzony prawnikom konserwatyzm jest zaletą. Zamiast gonić za nowościami. Spokojnie je testujemy. Przydatne i bezpieczne dla klientów wdrażamy. Resztę odrzucamy. Grunt by nadążać za nowoczesnością.
Nie zmieniajmy tego. Bo gdy zaczniemy gonić za nowościami to narazimy swych klientów.
Z drugiej strony zgodnie z etyką rozwijajmy się. No ale tego klienci wymagają od kilkunastu lat, jak nie dłużej, a nie od wczoraj. i to robimy.
Możliwości mamy coraz więcej.
Korzystajmy z nich mądrze.

Skąd więc te mity lub półprawdy?

Trudne pytanie. Jedni uwierzyli, że żyją w XXI wieku, wieku cudów i rewolucji technologicznej. Wierzą już za moment powstanie AI i nas zastąpi.

Drudzy oparli swój biznes na założeniu, że ta rewolucja już jest lub zaraz nastąpi.

Trzeci idą za stadem i powtarzają to już co wszyscy. Nikt nie chce usłyszeć że jest dinozaurem nie rozumiejącym rzeczywistości.

Co ciekawe pandemia zmusiła nas wszystkich do pracy zdalnej. Ale po pierwszym ataku pandemii, klienci chcą spotykać się face to face. Potrzebujemy interakcji z drugim człowiekiem i dyskrecji czterech ścian.

Na zakończenie o czym trzeba pamiętać:1) wiedza, w tym o cyberbezpieczeństwie
2) dobra komunikacja z klientem
3) empatia i zrozumienie potrzeb klienta
4) zaufanie
5) kreatywność

Nam prawnikom potrzeba nowych umiejętności, z zakresu:
1) zarządzania
2) prowadzenia projektów
3) finansów
4) nowoczesnych technologii
5) marketingu
6) mediacji i negocjacji

Warto:
1) przestrzegać etyki
2) rozwijać się
3) dywersyfikować źródła przychodów
4) zarządzać ryzykiem
5) znaleźć swe nisze rynkowe - np. przez specjalizację.

Ale się rozpisałem a teraz zapraszam do dyskusji :-)

Ciekawostki z prawa handlowego i nie tylko - odcinek nr 25

Ostatnie 3 miesiące wszyscy pisali o Koronawirusie oraz tzw.  Tarczach (teraz szykują już czwartą tzw. Tarczę).

Przy okazji wprowadzano zmiany w innych ustawach (np. KSH co opisałem ostatnio - LINK)
Osobiście czekam na falę pozwów związanych z zamknięciem gospodarki przez Rząd. Myślę, że w wielu sytuacjach na podstawie Kodeksu cywilnego, przedsiębiorcy będą mogli żądać odszkodowania za szkody powstałe w czasie epidemii od Skarbu Państwa lub innego podmiotu wykonującego władzę publiczną. 

W dniu 10 maja br. miały być wybory. Ale zostały przełożone przez Jarków bez żadnego trybu. Kilkadziesiąt milionów wydane na karty do głosowania, wydrukowanych bez podstawy prawnej zostały wyrzucone w błoto. I nikt nie poniósł kary. To pokazuje upadek praworządności i zasad w Polsce.

Człowiek przyzwyczaja się do wszystkiego. Z jednej strony to dobrze. Bo to pozwala nam przetrwać. Z drugiej to źle. Bo coraz mniej nas, jako Społeczeństwo oburza łamanie praworządności, hejt, chamstwo czy kłamstwa. Coraz mniej szanujemy i wierzymy władzy, organom i procedurom. 

Nie bądźmy obojętni i nie powtarzajmy błędów z przeszłości.

No ale to post z serii Ciekawostki z prawa.

CBA opublikowało Sprawozdanie z realizacji Rządowego Programu Przeciwdziałania Korupcji na lata 2018–2020 za pierwsze półrocze 2019 roku oraz raport Obszary przestępczości korupcyjnej w Polsce w latach 2018–2019.

EY Polska rozpoczął projekt "Jak być zawsze o krok przed oszustami, jeśli oni znają najlepsze skróty?". Na swojej stronie (LINK) opisują schematy działania oszustów. Polecam lekturę.

Podobno znowu trwają pracę nad nowelizacją KSH, podobno mają być zwiększone kompetencje Rad Nadzorczych oraz poprawione regulacje związane z funkcjonowaniem grup kapitałowych. Pożyjemy zobaczymy.

Ostatnio pisałem trochę o RODO (w tym o drugich urodzinach RODO) i Compliance.

Materiały o Compliance znajdziecie TU i TU

A materiały o RODO znajdziecie TU

Cały czas wszyscy czekamy na wdrożenie Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie ochrony osób zgłaszających przypadki naruszenia prawa. Czas mamy do grudnia 2021 r. Oby nie było tak jak z RODO. Na ostatnią chwilę i niekompletnie.

Przy okazji przypominam, że od 1 stycznia 2021 roku wchodzi w życie nowe Prawo Zamówień Publicznych.

I tyle w telegraficznym skrócie. Po prostu za dużo się dzieje

Dwa lata z RODO - małe podsumowanie

W dniu 25 maja 2020 r. miałem prowadzić szkolenie: "2 lata z RODO – o czym trzeba pamiętać? – „Problemy z RODO dopiero się zbliżają”".
Niestety wybuchła epidemia Koronawirusa i szkolenie odwołałem.

Ale ja jestem uparty, jeżeli vis maior znów mi nie przeszkodzi, w dniu 25 listopada poprowadzę szkolenie "2,5 roku z RODO – o czym trzeba pamiętać? – „Problemy z RODO dopiero się zbliżają”". Serdecznie zapraszam.

Zamiast świętować drugie urodziny RODO na sali, prowadząć szkolenie zdecydowałem się napisać dzień po urodzinach tego krótkiego posta.
Tradycyjnie rzecz ujmując: w tym tygodniu RODO skończyło dwa lata. Pora więc na małe podsumowanie.

Czy sprawdziły się moje przewidywania co do RODO-ERY? Jak pisałem w artykule "Co oznacza RODO-ERA?"
Dwa lata temu niepokoiłem się
1. że ustawodawca nie zdąży z ustawą przepisy wprowadzające ustawę o ochronie danych osobowych – ustawa ta pojawiła się ze sporym opóźnieniem. Usunęła sporą ilość sprzeczności lub luk prawnych ale nie wszystkie. W sumie jakoś to przeżyliśmy,
2. działalnością RODO - Trolli - czyli osób, które chcą nieuczciwie lub nieetycznie „zarobić” wykorzystując Państwa strach, niewiedzę lub błąd – o dziwo nie stało się to jakąś plagą. Może z uwagi, że PUODO nakłada kary rzadko i w miarę rozsądnej wysokości,
3. działalnością RODO-pieniaczy lub osób „Świętszych od Papieża” – spotyka się takie osoby ale nie jest to nagminne lub zbytnio uciążliwe,
4. brakiem wiedzy na temat RODO lub złym zrozumieniem RODO przez wiele podmiotów – niestety ta obawa się potwierdziła,
5. praktyką PUODO – na szczęście raczej wydaje ostrzeżenia, udziela upomnień i nakazuje dokonanie określonych czynności. Kar pieniężnych było niedużo.
 

Na co liczyłem w związku z RODO?
Liczyłem, że:
1. będziemy lepiej chronić nasze dane osobowe i czyjeś dane osobowe oraz że inni będą lepiej chronić nasze dane, a co najważniejsze odzyskamy kontrolę nad naszymi danymi osobowymi – jest progres ale nadal daleka droga przed nami. Świadomość rośnie ale za wolno,
2. szybko wyjdzie ustawa - Przepisy wprowadzające ustawę o ochronie danych osobowych – wiadomo, szybko nie wyszła. Idealna też nie jest,
3. PUODO raczej będzie edukował i ostrzegał niż karał, np. publikując rekomendacje określające środki techniczne i organizacyjne stosowane w celu zapewnienia bezpieczeństwa przetwarzania danych osobowych – sprawdziło się. Choć tych rekomendacji powinno być więcej, powinny być bardziej konsultowane z ekspertami i biznesem. Nad wyjaśnieniem swych motywów, np. dlaczego taka wysokość kary a nie inna też PUODO też powinno popracować. Ale w PUODO na ocenę dobrą zasłużył. Z plusem na zachętę,
4. pojawią się zatwierdzone kodeksy postępowania, o których mowa w art. 40 RODO – widział ktoś? Trwają nad nimi pracę, ale nie ma ich za dużo, Panie i Panowie do pracy!!!
5. pojawią się rzetelne podmioty certyfikujące – żaden się nie pojawił - PORAŻKA,
6. zamiast straszenia karami, będziemy rozmawiać jak lepiej chronić nasze prawa i wolności – faktycznie nie straszymy już karami, tylko rozmawiamy. A nawet co do STRACHU nastąpiło przegięcie w drugą stronę. Przedsiębiorcy i administracja zaczęła lekceważyć RODO. Bardzo mnie to niepokoi,
7. uda się zrealizować szczytne cele które stoją za RODO – wygląda na to że walka o ten cel nadal trwa.

Czego nie przewidziałem?
Nie przewidziałem, że:
1. PUODO podejmie decyzje budzące wątpliwość co do jego apolityczności. "Brak reakcji na bezprawne udostępnienie danych wyborców Poczcie Polskiej i wstrzymanie ujawnienia list poparcia do KRS niepokoi. PUODO ma dbać o nasze prawa i wolności a nie rządzących. Ma być świętszy pod tym względem od żony Cezara,
2. po dwóch latach będzie tyle niejasności z jednej strony a z drugiej takie lekceważenie RODO.

Na końcu parę rad:
1. System bezpieczeństwa danych osobowych musi być integralną częścią Kultury organizacji,
2. tone from the top – przykład idzie z góry - to wyższe kierownictwo ma dawać przykład i zapewnić IOD`owi odpowiednia pozycję i zasoby,
3. każdy jest odpowiedzialny za ochronę danych osobowych – na każdym szczeblu organizacji,
4. wdrożenie i utrzymanie skutecznego systemu bezpieczeństwa danych osobowych odpowiada Administrator, czyli najwyższe kierownictwo,
5. kluczowa w systemie ochrony danych osobowych jest KOMUNIKACJA,
6. wdrożenie RODO to nie tylko praca prawnika, informatyka czy specjalisty od ryzyk. To przede wszystkim praca osób przetwarzających dane osobowe,
7. dobry IOD ze wsparciem góry to skarb, zły to przekleństwo, dobry bez wsparcia góry mało może,
8. system bezpieczeństwa danych osobowych musi działać w cyklu Deminga.

Przypominam o:
1 szkoleniu pracowników - to podstawa,
2. rocznych audytach,
3. pytaniu ekspertów jak ma się wątpliwości.

Niech moc RODO będzie z wami

Historia nauczycielką życia - krótka lekcja historii Polski, geopolityki i czemu kto przeciwko Polsce w UE ten zdrajca, idiota lub głupiec

Naród, który nie zna i nie rozumie swej historii jest skazany na powtarzanie błędów ze swej przeszłości. Lub powtarzanie błędów swych sąsiadów.

Zwykle z historii pamiętamy tylko bitwy i wojny. O współpracy między Państwami nikt nie pamięta. Co gorsza nie uczy się tego że historia wszystkich Państw to system naczyń połączonych. Nie uczy się tych powiązań relacji itd. Nie sposób zrozumieć historii Polski, nie znając historii Europy czy Świata.

Historia Polski ma ponad 1000 lat, a to miliony stron informacji. A w świadomości zwykłego człowieka funkcjonuje kilkadziesiąt kliszek, w tym różnych mitów.

Ostatnio podkreśla się bohaterstwo Polaków lub kreuje Polskę na ofiarę. Jednocześnie ukrywając wszystkie ciemne strony historii. I zapomina o sąsiadach.

A historia Polski jest niezwykła. Stworzyliśmy Państwo pomiędzy Zachodem (Państwami Europy Zachodniej, w tym głównie Niemcami) a Wschodem (głównie Rosją). 

Gdy zbudowaliśmy mocarstwo, byliśmy potęgą od morza do morza. Nie licząc Mongołów nikt nie dał tak czadu Ruskim. Z drugiej strony nikt nie dał tak czadu nam jak Ruscy. A o dziwo to nasz lepszy sąsiad (ze wszystkich sąsiadów), Niemcy jest dziś czarnym charakterem.

Za czasów Rzeczpospolitej Obojga Narodów byliśmy bogaci i potężni. Ale większość Narodu to byli chłopi pańszczyźniani. A ich los był gorszy od losu niewolników. Oni nie mieli nic. Po to by magnateria opływała w luksusy.

Tereny Ukrainy i Białorusi traktowaliśmy jak inni kolonie.

Potem z powodu głupoty i chciwości przestaliśmy być mocarstwem i na końcu straciliśmy Niepodległość.

W 1918 r. dzięki niezwykle szczęśliwemu zbiegowi okoliczności oraz mądrości i współpracy odzyskaliśmy Niepodległość. Potem był trud obrony i odbudowy naszej Ojczyzny. Ale jedność Narodu szybko się skończyła.

Najpierw Nacjonaliści i tzw. prawica doprowadzili do zamachu i zabójstwa Gabriela Narutowicza, pierwszego Prezydenta II RP. Potem był zamach majowy Sanacji i zniszczenie Demokracji. W międzyczasie getta ławkowe i inne ataki na mniejszość.

Potem z jednej strony bohaterstwo walki w czasie II WŚ, zarówno naszych armii poza Polską, jak i AK na terenie Polski (charakterystyczne, kto po 2015 r. przypomina o AK). A z drugiej strony była obojętność lub mniejszy lub większy udział w eksterminacji Polaków-żydów. I bohaterstwo nielicznych sprawiedliwych tego nie zmieni.

Potem był PRL. Z jednej strony byliśmy protektoratem Ruskich. 

Z drugiej strony to jednak było nasze Państwo. Państwo, które zmieniło Polskę. Z zacofanego kraju rolniczego. w kraj przemysłowo-rolniczy. Państwo, które dając masom wykształcenie stworzyło fundament do sukcesu III RP.

Potem był 1989 r. Polska znowu pokazała że jest Wielka. Pokojowa przemiana w Demokrację i sukces gospodarczy po był wizytówką Polski.

Lata 1989 - 2014 to był złoty okres w historii Polski. Nigdy nie rozwijaliśmy się tak szybko. Nigdy nie byliśmy tak bogaci i bezpieczni. Byliśmy wzorem sukcesu dla całego Świata. Udało nam się zostać członkiem NATO i UE. Dzięki mądrości weszliśmy do Centrum UE i byliśmy tam w najważniejszej piątce. Budowaliśmy Demokrację, silne instytucje, coraz lepsze procedury. Nie wszystko było idealne. Ale szliśmy wytrwale ku lepszej przyszłości.

Potem przyszedł 2015 r. Od tego czasu partia mająca de facto 20% poparcie niszczy Państwo. Niszczy instytucje lub czyni je wydmuszkami. Wszędzie wsadzając swych ludzi. Prokuratura powinna być niezależna i stać na straży prawa. Dziś prokuratura służy celom Pana Z. To on stoi na straży bezkarności Pana K. i jego partii. W czasach hossy rządzący nie stworzyli zapasów i rezerw na czas kryzysu. To co zostawili ich poprzednicy i co udało nam się wypracować podczas hossy rządzący wydali na przekupienie wyborców, ukradli lub zmarnowali.

A żyjemy w czasach przełomu. Kończy się okres pokoju i wzrostu gospodarczego. Zbliżające się załamanie obecnego modelu rozwojowego, katastrofa klimatyczna, wzrost nowych potęg i klif Seneki wymagają nowych rozwiązań. Wymaga silnego i sprawnego Państwa. Silnego procedurami, instytucjami i samorządem. A dostajemy Państwo gdzie o wszystkim decyduje stary kawaler z kotem, który nie zna życia. Pan K. zrobi wszystko by utrzymać i zwiększyć swą władzę. Koszty nie mają znaczenia.

W przyszłości Światem będą rządzić najsilniejsi: USA, Chiny, UE, Indie itd.

O ile nie załamią się i nie pogrążą w chaosie.

Polska jest w sumie małym i peryferyjnym krajem. Jak uczy historia, leżąca w strefie frontowej.

Samotna jest tylko łupem dla silniejszego.

Natomiast w ramach UE, jesteśmy jednym z pięciu głównych Państw. A raczej byliśmy póki obecna władza nie wyprowadziła nas z centrum decyzyjnego Unii na peryferie unijne. Do tego od 2015 r. trwa de facto wyprowadzanie Polski z UE. Między innymi przez niszczenie praworządności.

Zamiast wzmacniać UE, służymy de facto Rosji do jej rozbijania i przeszkadzania w integracji.

Przyjdzie nam słono zapłacić za to. 

UE pewnie bez nas przetrwa. Za Ukraina już toczy wojnę z Rosją. Zgadnijcie kto jeszcze jest sąsiadem Rosji i może być następny. Społeczeństwo, którego kraju udało się Rosji podzielić w paru ostatnich latach? W którym kraju z pomocą taśm, udało się Rosji wymienić władzę na nieudolną i niechętną a nawet wrogą UE?

 

Już raz zapłaciliśmy za głupotę utratą niepodległości. Krwią milionów Polaków. Przetrwaliśmy bo jesteśmy twardzi. 

Obyśmy tym razem byli też mądrzy. 1918 r., 1989 r., 2004 r. pokazuje że potrafimy.  

Ale musimy odbudować Państwo na zasadzie: Równości, Wolności, Godności i Solidarności.

Musimy odbudować instytucje i procedury. Wzmocnić samorząd. A przede wszystkim przywrócić praworządność.

Niezależne Sądy, niezależna Prokuratura, publiczne media (a nie partyjna tuba), cywilna apolityczna administracja itp. itd. są niezbędne. Już żyliśmy w kraju, gdzie Partia kontrolowała wszystko. Nie powtarzajmy błędów z historii.

A dlaczego kto przeciwko Polsce w UE ten zdrajca, idiota lub głupiec. Bo

a) albo wie i rozumie powyższe i działa przeciwko Polsce - więc zdrajca

b) albo nie zna tych podstaw - więc głupiec

c) albo zna fakty i wysnuwa błędne wnioski - więc idiota

Specjalnie używam mocnych słów. Mają zmusić do myślenia.

Czasami trzeba powiedzieć brutalnie prawdę prosto w oczy.

Osobiście nie wiem czy się śmiać czy płakać jak ktoś porównuje UE do ZSRR. 

ZSRR zostało zbudowane siłą. Było przymusowe. To była Dyktatura i to krwawa. Doprowadziła kraje do ruiny. Zostało stworzone by podbijać innych. Wypisać się nie dało.

UE została zbudowana dobrowolnie. Opiera się na wspólnych wartościach: Równości, Wolności, Godności, Solidarności i praworządności. To klub Demokracji. Elitarny. Bogaty. Do tego UE powstała by w Europie skończyły się wojny. Europejczycy wstrząśnięci I i II Wojną Światową postanowili się zjednoczyć by nie musieć więcej walczyć. Win to win.

Zapomnieliśmy o tym. Od 1945 r. nie zaznaliśmy grozy wojny. Zapomnieliśmy co oznacza.
Od 1989 r. szybko się bogaciliśmy i żyliśmy w Demokracji. Zapomnieliśmy co to bieda i brak Wolności. 
A na Ukrainie za naszymi granicami trwa wojna.
A w Rosji Dzień Jedności Narodowej obchodzone jest na pamiątkę wygnania wojsk polskich z Kremla. I tam już nie ma demokracji. A każda Dyktatura potrzebuje wroga.